Sinem Dişli
Still from Manufacturing of the Familiar, Single channel video in mirror boxed display, Urfa, 2015
Aşina Olanın İmalatı, Aynalı kutu içerisinde tek kanallı video, Urfa, 2015
Centered on Euphrates and Mesopotamia, “Currents” investigates the large-scale energy production as a result of rerouting the water, incentives for mechanical agriculture, and the ongoing process of transformations that submerges the ancient heritage as well as the villages, towns, the local culture and the complex structure of the region. This series questions the facticity of the continuous emphasis laid on how the notion of development, ceaselessly eroding and being classified, represents social welfare, freedom, discovery and hope. “Currents” deals particularly with water, and the dialectic of life, the interdependence of elements, those structures that function together and interact within a pattern. The series emphasizes how seemingly autonomous formations impact each other, from our blood that circulates in a vast network of veins to the flow of the rivers, how our surrounding moves through a process that is interconnected. The series probes into the role played by our notions of representation and our first impressions in our incontext and out-of-context observations and descriptions.
Fırat Nehrine ve Mezopotamya’ya odaklanan bu seri, suyun insan eliyle yeniden yönlendirilmesiyle büyük ölçekteki enerji üretimini, mekanik tarımsal teşvikleri ve bununla birlikte köyleri, kasabaları, yerel kültürü, bölgenin muhtelif-karmaşık yapısını ve kadim mirasını sular altında bırakan dönüşümlerle devam eden süreci inceliyor. Bu seri, durmadan aşınan ve tasnif edilen gelişim fikrinin, sosyal refahı, özgürlüğü, keşfetmeyi ve umudu temsil ettiğine dair sürekli yapılan vurguların gerçekliğini irdeliyor. “Cereyan”, başta su olmak üzere, yaşamın ve elementlerin, birbirine bağlılığını, birlikte işleyen ve bir örgü içinde etkileşen yapılarını ele alıyor. Görünüşte özerk oluşumların aslında birbirini nasıl etkilediğine, engin damar ağlarında dolaşan kanımızdan nehirlerin akışına, çevremizin nasıl birbiriyle ilişkili bir süreç içinde devindiğine vurgu yapıyor. Temsil kavramlarının ve ilk izlenimlerimizin, bağlam içinde ve dışında gözlemlemelerimizde ve betimlemelerimizde oynadığı rolün derinlerine iniyor.
2009 - 2015
STILLS
ALTERNATIVE PHOTOGRAPHY
EXHIBITION CATALOG
SCULPTURES
VIDEO INSTALLATIONS
EXHIBITION VIEWS
ESSAYS
Currents by Wendy M. K. Shaw
A strange demand falls on an artist whose history refuses to blend with assumed norms: he or she becomes recognized as the voice of others. This artist becomes the token of refreshing difference, a mascot of open-mindedness in a sea of belonging. No artist voluntarily takes on this task, because much as it enhances the curiosity of audiences, it reduces a sense of originality by setting it within cultural difference. Global contemporary artists, especially women, and especially artists who are not from hegemonic cultural capitals, can have a hard time speaking from within this trap: how do you speak another voice without playing out the habits of appealing to the urban, male, Western master embedded in the voice of art?
Sinem Dişli comes from Urfa, a city from Eastern Turkey whose profound local aesthetic languages are not those of Western art. Her work fundamentally asks these questions: what does it mean to come from Urfa in the aesthetic language of a global modernity? What does it mean to do so in the body of a modern woman with the native language of an ancient place? What does it mean to grow up in an era so segregated from the local that one learns identity as an imposition of museums, books, and histories set against the voices of family, of the local, of the village? What does it mean to be an artist in an era of profound economic change that transforms all landscapes? What does it mean to live in an era plagued by war and a renewed forced migration that reveals the fiction of national borders and ethnic boundaries?
Her answers are not political but poetic. If modernity functions by the logic of the sun, a logic of rationalization and historicization, of mastery of nature and an economics of construction, her work functions by the logic of the moon. It does not celebrate modern engineering. It does not give its audiences the narcissistic pleasure of sympathy by asking bereaved people to reveal their tales of woe. It does not preserve histories so much as invoke memories. It tells stories outside of words.
This logic of the moon recognizes movements that connect the present with the past and the local with the universal. It invites us to recognize the limits of our capacity to know the other, to respect an inherent distance, and to be comfortable not knowing.
In this distance, we recognize that the logic of the sun has been feeding us a series of lies. Among these lies: that a dam will bring prosperity. That modern cities comfort. That museums narrate the past. That the past is history.
“We have bored through the mountains and the ages,” said a prime minister long ago, speaking the logic of the sun. In Sinem’s work, the logic of the moon takes the remaining hole as its weapon. It upends it as a telescope that touches the planets. It makes of it a microscope that reveals life inside the water. It crawls through it as a tunnel into caves that are pockets of past time. Under the moonlight, she reveals ruins set against the stars and we come to know: moon worship never ceased here, it just fell silent.
The logic of the moon reveals a certain hope in the ebb and flow of tides. We need this hope today, when the holes bored through the mountains and the ages have strangled the life-giving forces of water and replaced them with petrol fanning the flames of war. Words once intended as a celebration of economic growth have become destruction through construction: the overbuilding of an unplanned concrete city with few aesthetic concerns. The abandonment of rural practices and patterns in favor of urban uniformity and cheap capitalism. The damming of a river flowing with life to feed the artifice of industrial energy.
The logic of the moon does not leave modernity to shine under the banner of success. Under the moonlight, memory flows like water, seeping into every crack, even where you least expect it. The tide ebbs, but also it flows. Its tension is bound to unwind, even if this means that the colonial past comes and today slaps Europe in the face.
But the voice of the moon is not political. Instead, it demonstrates persistence in the face of a modernity that insists on its unique validity. In Dissemblance: Babel, villagers walk up and down a pimple in a flat field. They call it the mountain. They walk there and they walk back, in every season. They plant their fields and they harvest, and then they burn the husks. What they call a mountain, we might call an archaeological mound. What they call a field, we might see as a blanket of dirt that covers an unknown past. What they long to plant, we long to excavate and place in a museum. To dig the past means to rip open somebody’s field to take out buried stones. And then there will be no mountain. And then there will be no harvest. By the logic of the modern, the harvest of history carries more weight than the harvest of wheat. By the logic of the moon, this is somebody’s home and our feet should be bound to tread in the rhythms of this home’s history.
Revisit witnesses people returning from their modern homes to turn in the caves where they once lived. It provides no staged interview with a story of sorrow inspiring the liberal sympathy of art lovers. Instead, we witness a staged gesture in which the body reveals a person who treads in his or her past. We see the weight of their footsteps, a kind of balance trained in a particular place. Their memories are not told to us but left to unravel in our minds: how were these caves once, with couches and television sets? Where did the wires go to the generators and satellites? What was lost as they let go of an ancient home in favor of a modernity already staged by apartment frames? The logic of the moon tells us not to ask but to watch and listen, seeing what is revealed in not being told.
A projection titled Invisible Longing shows a drummer drumming, but we can only see his shadow. A harvest dance now reduced to folklore: a performance stages what once was a celebration. By focusing on the shadow, we see the drummer, neither old as he is now nor young as he was; neither beside the fertile harvest of a field nor in a high school gym making music for dancing children; not given to our eyes as folklore set against urban modernity; neither past nor present, we see the man. We find his drumbeat beating inside our own hearts.
In the logic of the sun I once heard, you cannot read by the light of the full moon. But the moon gives us better things to do by its light than read.
In the logic of the moon we come to see this: the history that must be read writes itself on the water that flows between us.
Cereyan, Wendy M. K. Shaw
Kişisel tarihi farz edilen normlara uymayan bir sanatçının üstüne tuhaf bir yük biniyor: ötekilerin sesi olarak tanınmaya başlıyor. Bu sanatçı, aidiyetler denizinde açık görüşlülüğün bir maskotu, tazeleyici farklılığın bir işareti haline geliyor. Hiçbir sanatçı bu görevi isteyerek benimsemez çünkü her ne kadar izleyicilerin merakını arttırsa da bu, kültürel farklılıklar içine yerleştirerek özgünlük duygusunu azaltır. Küresel çağdaş sanatçılar, özellikle kadınlar, ve özellikle hegemonik kültür başkentlerinden olmayan sanatçılar, bu tuzağın içerisinden zar zor konuşabilirler: sanatın sesine yerleşmiş olan kentli, erkek, Batılı efendinin ilgisini çekme alışkanlığını tekrarlamadan nasıl başka bir sesle konuşulur?
Sinem Dişli, derin yerel estetik dilleri, Batı sanatınınkiler olmayan Urfa'dan geliyor. İşleri temelde şu soruları soruyor: küresel bir modernitenin estetik dilinde, Urfa'dan gelmiş olmak ne anlama geliyor? Kadim bir yerin yerel diline sahip modern bir kadının bedeninde Urfa'dan gelmiş olmak ne anlama geliyor? Ailenin, yerelin, köyün seslerine karşın müzelerin, kitapların ve tarihlerin dayatmasıyla kişinin aidiyeti öğrendiği, yerelden bu kadar ayrılmış bir çağda büyümek ne anlama geliyor? Tüm yeryüzlerini dönüştüren derin ekonomik değişimler çağında sanatçı olmak ne anlama geliyor? Ulusal hudutlar ve etnik sınırlar kurmacasını açığa çıkaran, yinelenen zorunlu göç ve savaşın musallat olduğu bir çağda yaşamak ne anlama geliyor?
Sinem'in yanıtları siyasi değil, şiirsel. Modernite güneşin mantığıyla işliyorsa, yani ussallaştırmanın ve tarihselleştirmenin, doğaya hakimiyetin ve inşaat ekonomisinin mantığıyla işliyorsa, Sinem'in çalışmaları ayın mantığıyla işliyor. O, modern mühendisliği kutlamıyor. Yaslı insanlardan hüzünlü hikayelerini ortaya dökmelerini isteyerek izleyicilerine narsisist bir sempati hazzı sunmuyor. Tarihleri muhafaza etmediği gibi anıları da canlandırmıyor. Sözlerin dışında hikayeler anlatıyor.
Ayın mantığı, şimdiyi geçmişe, yereli evrensele bağlayan hareketleri takdir ediyor. Ötekini bilme kapasitemizin sınırını itiraf etmeye, içkin bir mesafeye saygı duymaya ve bilmemekle rahat olmaya davet ediyor.
Bu mesafede, güneşin mantığının bizi bir dizi yalanlarla beslediğini fark ediyoruz. Bu yalanlardan bazıları: baraj zenginlik getirecek. Modern şehirler rahat ettirir. Müzeler geçmişi anlatır. Geçmiş tarihtir.
“Dağları da, çağları da deldik” dedi bir başbakan bir zamanlar, güneşin mantığının sesiyle. Sinem'in işlerinde ayın mantığı, geride kalan deliği silah olarak kullanıyor. Onu dikleştirip, gezegenlere dokunan bir teleskop yapıyor. Suyun içindeki yaşamı açığa çıkaran bir mikroskop yapıyor. O deliğin içinden, geçmiş zamanın cepleri olan mağaralara bir tünelmişçesine sürünüyor. Ayışığında Sinem, yıldızların karşısında duran kalıntıları açığa çıkarıyor ve biz de öğreniyoruz: burada aya tapınma yok olmadı, yalnızca sessizliğe büründü.
Ayın mantığı, dalgaların medcezirinde belli bir umudu ortaya çıkarıyor. Dağları ve çağları delen deliklerin, suyun yaşam veren güçlerini boğduğu ve bu güçlerin yerine savaşı körükleyen petrolü koyduğu günümüzde bu umuda ihtiyacımız var. Bir zamanlar ekonomik büyümeyi övmeyi kastetmiş olan sözler, inşaatla yıkım haline gelmiş: pek az estetik kaygıyla, plansız beton bir şehrin binalarla doldurulması. Kentsel tekbiçimcilik ve ucuz kapitalizm lehine kırsal pratiklerin ve alışkanlıkların terkedilmesi. Endüstriyel enerji hilesini beslemek için yaşam akan bir nehre baraj yapılması.
Ayın mantığı, başarı sancağı altında modernitenin parlamasına izin vermiyor. Ayışığı altında hafıza, en tahmin etmediğiniz yerlere bile, her çatlağa sızarak su gibi akıyor. Dalga çekiliyor, ama aynı zamanda akıyor. Gerilimi çözülmeye mahkum, bu, sömürgeci geçmişin gelip bugün Avrupa'ya şamar atmak anlamına gelse bile.
Ama ayın sesi siyasi değil. Onun yerine, yegane geçerliliğinde ısrar eden modernite karşısında sebat gösteriyor. Başkalaşım: Babil'de köylüler, yassı bir arazideki çıkıntıya tırmanıp iniyorlar. Ona dağ diyorlar. Her mevsim oraya yürüyüp sonra geri geliyorlar. Tarlalarını ekiyor, hasatlarını kaldırıyor, sonra anızı yakıyorlar. Dağ dedikleri şeye biz belki höyük derdik. Tarla dediklere şeye biz belki, bilinmeyen bir geçmişi kaplayan bir toprak örtüsü derdik. Ekmeye can attıkları şeyi biz kazarak bir müzeye koymak isteriz. Geçmişi kazmak demek, birinin tarlasını kazıp açarak gömülü taşları çıkarmak demek. Ve ondan sonra dağ diye bir şey olmayacak. Ve ondan sonra, hasat diye bir şey olmayacak. Modernin mantığında, tarihin hasat edilmesi, buğdayın hasat edilmesine ağır basıyor. Ayın mantığında, bu birinin evi ve ayaklarımız, bu evin tarihinin ritmine uygun usulca adım atmalı.
Yeniden Ziyaret, insanların modern evlerinden geri gelip, bir zamanlar yaşadıkları mağaralarda dönmelerine tanık oluyor. Sanat aşıklarının liberal sempatilerini uyandıracak kederli bir hikayeyi barındıran, sahnelenmiş röportajlar sunmuyor. Bunun yerine bedenin, geçmişine adım atan bir kişiyi gösterdiği sahnelenmiş bir harekete tanık oluyoruz. Belli bir yerde öğrenilmiş bir tür dengeyi, adımlarının ağırlığını görüyoruz. Anıları bize anlatılmıyor ama zihinlerimizde çözülmeye bırakılıyor: bu mağaralar, bir zamanlar koltuklar ve televizyonlarla nasıldı? Kablolar, jeneratörlere ve uydu antenlerine nereden gidiyordu? Apartman yapılarıyla halihazırda sahnelenmiş bir modernite lehine kadim bir yuvayı bırakınca ne kaybedildi? Ayın mantığı soru sormamamızı, onun yerine izleyip dinlememizi, anlatılmayanda açığa çıkanı görmemizi söylüyor.
Görünmeyen Hasret adlı projeksiyon, bir davulcuyu davul çalarken gösteriyor ama sadece gölgesini görebiliyoruz. Şimdi folklore indirgenmiş bir hasat oyunu: bir icra, bir zamanlar kutlama olanı sahneliyor. Gölgeye odaklanarak, ne şimdi olduğu kadar yaşlı ne de bir zamanlar olduğu kadar genç davulcuyu görüyoruz; ne bir tarlanın bereketli hasadının yanı başında, ne de dans eden çocuklar için müzik yapar halde bir lisenin spor salonunda; ne de kentli modernitenin karşısına konulmuş folklor olarak sunuluyor; ne geçmiş, ne şimdi, adamı görüyoruz. Davul seslerinin kendi kalbimizde vurduğunu fark ediyoruz.
Güneşin mantığında, duyduğuma göre, dolunay ışığında bir şey okunmaz. Ama ay, bize, ışığında yapacak okumaktan daha yararlı şeyler sunuyor.
Ayın mantığında şunu görmeye başlıyoruz: okunması gereken tarih, aramızda akan suyun üzerinde kendisini yazıyor.